omtrek en oppervlakte van vlakke figuren berekenen, ook met behulp van goniometrie.
werken met gelijkvormigheid van driehoeken;
de stelling van Pythagoras toepassen;
goniometrische verhoudingen sinus, cosinus en tangens toepassen.

Je ziet hier een regelmatige zeshoek. Alle zijden zijn even lang, in dit geval cm. Ook alle hoeken zijn even groot.
Hoe groot is de omtrek van deze zeshoek?
cm.
Hoe groot is de oppervlakte van deze zeshoek?
Bekijk de uitleg.

Een regelmatige zeshoek is een zeshoek met gelijke zijden en gelijke hoeken.
Van deze zeshoek is elke zijde cm.
De omtrek ervan is dus gemakkelijk cm, gewoon de totale lengte van alle zijden samen.
Hoe je de oppervlakte van zo'n zeshoek berekent, zie je in de figuur.
De zeshoek bestaat uit zes gelijke driehoeken, die beslist gelijkbenig zijn en een basis van cm hebben. Verder weet je de tophoek van zo'n driehoek, want alle zes gelijke tophoeken zitten bij tegen elkaar en vormen samen een hoek van .
Dus bijvoorbeeld .
Nu kun je op meerdere manieren verder redeneren:
Met goniometrie: geeft .
is een halve rechthoek met oppervlakte
.
De hele zeshoek bestaat uit van die driehoeken, dus de oppervlakte is cm
Met de stelling van Pythagoras: omdat moeten de andere hoeken van ook wel zijn. Dus is gelijkzijdig, alle zijden zijn cm.
Voor de hoogte van deze driehoek geldt .
Dus .
De oppervlakte van
is .
De oppervlakte van de zeshoek is
cm
De oppervlakte van de meeste figuren kun je vinden door ze ofwel te verdelen in rechthoeken en halve rechthoeken en eventueel delen van cirkels, ofwel te omlijsten met een rechthoek en daarvan dan rechthoeken, halve rechthoeken en delen van cirkels af te trekken.
De omtrek van de meeste figuren kun je vinden door de rand in lijnstukken en delen van cirkels te verdelen en de lengte van al die stukken op te tellen.
Soms is het handig om gebruik te maken van formules.
Bijvoorbeeld geldt voor de oppervlakte van elke driehoek , waarin de oppervlakte (engels:
Bekijk de Uitleg.
De oppervlakte van de zeshoek wordt bepaald door van de tophoek te berekenen.
Je kunt echter ook in plaats daarvan berekenen en daarmee de oppervlakte uitrekenen.
Hoe kun je berekenen?
De zeshoek bestaat uit zes driehoeken waarvan de hoekensom is.
Alle hoeken van de zeshoek zijn gelijk en hun hoekensom is (want de tophoeken zijn geen hoeken van de zeshoek, dus die gaan er af).
De hoeken van de zeshoek zijn hoeken die dezelfde grootte hebben als , dus .
Hoe kun je met behulp van de oppervlakte van de zeshoek berekenen?
Bijvoorbeeld zo:
, dus en
cm
Nog even maal en het is weer gepiept.

Ook een regelmatige vijfhoek kun je opdelen in driehoeken, zie de figuur.
Bereken de oppervlakte van deze vijfhoek als alle zijden cm lang zijn.
Er zijn nu vijf gelijkbenige driehoeken met een basis van cm en een tophoek van .
Voor de hoogte van zo'n driehoek geldt: , dus .
De oppervlakte van de zeshoek is cm
Je ziet hier twee verschillende driehoeken.
Waarom hebben ze dezelfde oppervlakte?
Hoe groot is die oppervlakte?
Omdat de basis en de hoogte van beide driehoeken hetzelfde zijn.
De oppervlakte van elk van beide driehoeken is cm
Welke van beide driehoeken heeft de grootste omtrek?
De rechter driehoek.
Van een driehoek is cm, cm en .
Bereken de oppervlakte en de omtrek van deze driehoek.
Maak een schets van de driehoek, of misschien wel een nette tekening zodat je lengtes en hoeken kunt nameten om te kijken of je berekeningen goed zijn.
Neem als basis en noem de hoogte .
Dan is cm.
cm
Voor de omtrek moet je de lengte van zijde weten.
Nu is zodat cm.
En cm.
De omtrek is ongeveer cm.
Van veel figuren kun je de oppervlakte berekenen door opdelen of omlijsten.
Bekijk deze figuren.
Bereken de oppervlakte en de omtrek van deze drie figuren.
Linker figuur:
Door opdelen vind je als oppervlakte: cm
De omtrek is: cm.
Middelste figuur:
Door omlijsten vind je als oppervlakte: cm
De omtrek is: cm.
Rechter figuur:
Door omlijsten vind je als oppervlakte: cm
De omtrek is: cm.
De
De
Soms is het handig om gebruik te maken van formules.
Hier vind je een overzicht van de belangrijkste formules.
oppervlakte: omtrek: |
oppervlakte: omtrek: |
oppervlakte: of omtrek: de lengtes van de zijden optellen |
|
oppervlakte: omtrek: de lengtes |
oppervlakte: omtrek: de lengtes |
oppervlakte: of omtrek: of |
oppervlakte: omtrek: |
Gegeven met , cm en cm.
Bereken de oppervlakte van deze driehoek in mm
Maak een schets en zet er meteen een handig gekozen hoogtelijn in.
In dit geval is dat .
In geldt:
, zodat
cm.
De oppervlakte van is dus:
cm
Je ziet in
Bereken de omtrek van deze driehoek.
In is , dus cm.
Dit betekent dat cm.
En dus is met de stelling van Pythagoras .
De omtrek van deze driehoek is daarmee ongeveer cm.
Bekijk de oppervlakteberekening nog eens.
Neem aan dat , en .
Toon aan dat voor de oppervlakte van dan geldt: .
In is , dus cm.
De oppervlakte van deze driehoek is daarmee .
Van is , cm en cm.
Bereken de oppervlakte en de omtrek van deze driehoek.
Voor de oppervlakte kun je net zo werken als in het voorbeeld, je kunt ook de formule van de vorige opgave gebruiken.
cm
Voor de omtrek moet je ook de derde zijde uitrekenen.
De hoogtelijn heeft een lengte van en cm.
Dus is cm.
De omtrek is daarom ongeveer cm.
Je ziet hier een afdekplaatje, alle afmetingen zijn in mm.
R10 betekent dat de cirkel een straal van (hier: mm) heeft.
Bereken de oppervlakte van dit plaatje in mm
Verdeel de figuur en zet letters bij hoekpunten.
Van weet je en mm.
Dus is
, zodat
mm.
Zo is ook: mm.
De gezochte oppervlakte is daarom
mm
Bekijk het plaatje in
Waarom is ?
, zodat mm.
Leg uit hoe uiteindelijk de oppervlakte van het plaatje is berekend.
mm
mm
mm
Hoeveel bedraagt de totale omtrek van dit plaatje in mm nauwkeurig?
mm.
Je ziet hier drie vormen. Neem aan dat alle hoeken die recht lijken dat ook zijn en alle bogen die op cirkelbogen lijken echte cirkelbogen zijn. Alle afmetingen zijn in cm.
Bereken van elke vorm de oppervlakte in mm
Linker figuur:
Omtrek is cm.
Oppervlakte is cm
Middelste figuur:
Omtrek is cm.
Oppervlakte is cm
Rechter figuur:
Omtrek is cm.
Oppervlakte is cm
Je ziet hier twee vormen. Neem aan dat alle hoeken die recht lijken dat ook zijn en alle bogen die op cirkelbogen lijken echte cirkelbogen zijn. Alle afmetingen zijn in cm.
Bereken van elke vorm de oppervlakte in mm
Linker figuur is een rechthoekige driehoek van cm bij cm minus een kwart cirkel:
Omtrek is cm.
Oppervlakte is cm
Rechter figuur is driehoek met hoogte , minus cirkel:
Omtrek is .
Oppervlakte is cm
Een atletiekbaan bestaat uit twee rechte stukken van m en twee halve cirkels die ook elk een lengte hebben van m.
Het middenterrein van die atletiekbaan is een rechthoek met op beide uiteinden halve cirkels.
Hoe groot is de oppervlakte van dit binnenterrein?
Teken de situatie en zet de gegevens er in.
Beide cirkelbogen vormen een cirkel met een omtrek van m en hebben dus een diameter van m.
De oppervlakte van het binnenterrein is ongeveer
m
Een driehoekig afdekplaatje heeft twee zijden van mm die een hoek van met elkaar maken.
Hoe groot is de oppervlakte van dit plaatje?
Teken de situatie en zet de gegevens er in, de driehoek is gelijkbenig en de hoogtelijn kies je op de symmetrieas.
De hoogte van het plaatje is mm en de halve basis is mm.
De oppervlakte van het plaatje is ongeveer mm

Je ziet hier een foto van een huis met een zogenaamd mansardedak. Het dak bestaat uit vier delen die allemaal de vorm van een rechthoek van m bij m hebben (houd geen rekening met de dakkapel boven de voordeur en de schoorsteen). De onderste twee delen van het dak maken een hellingshoek van met een horizontaal vlak. De vloer van het huis is een rechthoek van m bij m. De dakgoot zit op m boven de grond.
Maak een tekening van de zijgevel op schaal met de maten erin. Je kunt ze afleiden uit bovenstaande tekst.
In de figuur is en . Verder zijn er twee hoeken gegeven.

Bereken de hoogte van het huis in cm nauwkeurig.
Als het snijpunt is van en , dan is .
.
De gevraagde hoogte is m.
Vanwege de druk van eventuele sneeuw op het dak, mag volgens de aannemer het dak geen hellingshoek lager dan hebben, want anders dan moet het dak verstevigd worden.
Bereken de hellingshoek van de bovenste twee delen van het dak in graden nauwkeurig en beslis of het dak verstevigd moet worden.
De hellingshoek is en zodat , dus versteviging is niet nodig.

In de Amsterdamse St. Gabriëlskerk vind je dit veelkleurige vijfhoekige glas-in-loodraam. Het is ontworpen en vervaardigd door de Haarlemse glazenier W. Bogtman. Het complete vijfhoekige raam (dus de buitenste vijfhoek) past precies in een cirkel met een straal van m. Alle zijden van het raam zijn even lang.
Teken deze vijfhoek en licht toe hoe je dat doet.
Cirkel met middelpunt en straal tekenen en dan bij vijf gelijke hoeken van tekenen. De snijpunten van de benen van die hoeken met de cirkel moet je nog met elkaar verbinden.

Bereken de lengtes van de zijden van deze vijfhoek in mm nauwkeurig.
Werk in en teken daarin hoogtelijn .
Dan is en . De zijden van de vijfhoek hebben een lengte van m, dus mm.
Bereken de totale oppervlakte van het glas-in-loodraam in cm
De oppervlakte is m
In het vijfhoekige raam zit een vijfpuntige ster van metalen strips.
Hoeveel meter van die strips is er in totaal nodig voor deze vijfpuntige ster? Geef je antwoord in mm nauwkeurig.
Werk in . Daarin is . Het kruis bestaat uit vijf diagonalen van de vijfhoek en heeft dus een lengte van m.
In feite bestaat deze ster uit lijnstukken met twee verschillende lengtes. Bereken die twee verschillende lengtes in mm nauwkeurig.
, dus .
De éne lengte is m en de andere is m.
Met deze applet maak je regelmatige veelhoeken. Ze passen in een cirkel met straal . Je kunt een regelmatige -hoek opdelen in gelijke en gelijkbenige driehoeken waarvan de tophoek het middelpunt van de cirkel is waar de andere hoekpunten op liggen.
Met behulp van goniometrie kun je van zo'n driehoek de oppervlakte berekenen. En daarmee bereken je ook de oppervlakte van de veelhoek. En zo kun je zelfs benaderen...
Bekijk de applet. Als je instelt zie je een regelmatige vijfhoek.
In hoeveel gelijke en gelijkbenige driehoeken kun je deze figuur opdelen?
Hoe groot zijn de hoeken van zo'n driehoek?
Eén tophoek van en twee basishoeken van .
Bereken de oppervlakte van zo'n driehoek.
De hoogte is en de basis is .
De oppervlakte is daarom .
Hoe groot is de oppervlakte van de vijfhoek?
Bekijk de applet nog eens.
Als je instelt zie je een regelmatige zeshoek. Bereken op dezelfde manier als in de voorgaande opgave de oppervlakte van de regelmatige zeshoek.
Neem nu . Bereken de oppervlakte van de regelmatige achthoek.
.
Neem nu . Bereken de oppervlakte van de regelmatige tienhoek.
.
Neem nu . Bereken de oppervlakte van de regelmatige honderdhoek.
.
Als je steeds kon blijven vergroten, welk getal ga je dan steeds meer benaderen?
Het getal .
Zie bijgaande figuur. Het is de tekening van een mal die je op school moet vervaardigen. De reeds opgegeven maten zijn allen in cm.
Bereken maat .
cm
Zie ook de figuur hiernaast.
geeft
cm.
Bereken maat .
cm
geeft cm.
Van is gegeven cm, cm en .
Bereken van deze driehoek de omtrek in mm en de oppervlakte in mm
De omtrek is ongeveer mm.
De oppervlakte is ongeveer mm
De hoogte is cm en cm.
Omdat dan cm is cm.
De omtrek is ongeveer mm.
De oppervlakte is ongeveer mm
Een regelmatige zevenhoek heeft zijden die cm lang zijn.
Bereken de oppervlakte van de zevenhoek in mm
De oppervlakte van de zevenhoek is cm
Bekijk de figuur.
is het midden van de zevenhoek, het gemeenschappelijke punt van alle zeven gelijke en gelijkbenige driehoeken waaruit de zevenhoek bestaat.
.
De hoogte van is cm.
De oppervlakte van de zevenhoek is cm
Deze vorm bestaat uit een rechthoekige driehoek waaraan driekwart van een cirkel is bevestigd.
Alle afmetingen zijn in cm.
Bereken de omtrek en de oppervlakte van deze vorm.
Oppervlakte cm
Omtrek cm.
Van de rechthoekige driehoek is de kortste rechthoekszijde cm.
De andere rechthoekszijde is daarom .
De oppervlakte is cm
De omtrek is cm.